۳۲ _ رابطه ی روزه داری با خویشتن داری

طبق آیه ۱۸۳ سوره بقره ، روزه داری موجب می شود انسان تقوا را یاد بگیرد .

در واقع روزه تمرینی عملی برای خویشتن دار شدن است نه مسائل حاشیه ای .

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ ﴿۱۸۳﴾

اى کسانى که ایمان آورده‏ اید روزه بر شما مقرر شده است همان گونه که بر کسانى که پیش از شما [بودند] مقرر شده بود تا خویشتن دار شوید (۱۸۳)

پاکی نفس ، (ذهن پاک) یا پندار نیک

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کَثِیرًا مِّنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا یَغْتَب بَّعْضُکُم بَعْضًا أَیُحِبُّ أَحَدُکُمْ أَن یَأْکُلَ لَحْمَ أَخِیهِ مَیْتًا فَکَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَّحِیمٌ

ﺍﻱ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﻳﺪ، ﺍﺯ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﮔﻤﺎﻧﻬﺎ ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ ﻛﻪ ﭘﺎﺭﻩ ﺍﻱ ﺍﺯ ﮔﻤﺎﻧﻬﺎ ﮔﻨﺎﻩ ﺍﺳﺖ، ﻭ تجسس ﻣﻜﻨﻴﺪ، ﻭ ﺑﻌﻀﻲ ﺍﺯ ﺷﻤﺎ ﻏﻴﺒﺖ ﺑﻌﻀﻲ ﻧﻜﻨﺪ ﺁﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﺍﺯ ﺷﻤﺎ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﮔﻮﺷﺖ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﻣﺮﺩﻩ ﺍﺵ ﺭﺍ ﺑﺨﻮﺭﺩ؟ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻛﺮﺍﻫﺖ ﺩﺍﺭﻳﺪ. [ﭘﺲ ] ﺍﺯ ﺧﺪﺍ ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ، ﻛﻪ ﺧﺪﺍ ﺗﻮﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮ ﻣﻬﺮﺑﺎﻥ ﺍﺳﺖ. 

یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاکُم مِّن ذَکَرٍ وَأُنثَىٰ وَجَعَلْنَاکُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ خَبِیرٌ

ﺍﻱ ﻣﺮﺩم، ﻣﺎ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﺮﺩ ﻭ ﺯﻧﻲ ﺁﻓﺮﻳﺪﻳﻢ، ﻭ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﻣﻠّﺖ ﻣﻠّﺖ ﻭ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﮔﺮﺩﺍﻧﻴﺪﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺣﺎﺻﻞ ﻛﻨﻴﺪ، ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺍﺭﺟﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷﻤﺎ ﻧﺰﺩ ﺧﺪﺍ خویشتن دارترین ﺷﻤﺎﺳﺖ. ﺑﻲ ﺗﺮﺩﻳﺪ، ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺩﺍﻧﺎﻱ ﺁﮔﺎﻩ ﺍﺳﺖ. 

حجرات

برای تو ای مهربان ترین مهربانان

خدا مهربان ترین مهربانان است و دوست دار بندگان است

بندگان از خدا بیمی ندارند ، ترس آنان از این است که مبادا آزاری به دیگری (طبیعت و سایرین) برسانند

به همین دلیل بسیار پرهیزکار و خویشتن دار هستند .

یونس

أَلَا إِنَّ أَوْلِیَاءَ اللَّهِ لَا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلَا هُمْ یَحْزَنُونَ

ﺁﮔﺎﻩ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﺧﺪﺍ ﻧﻪ ﺑﻴﻤﻲ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﺍﻧﺪﻭﻫﮕﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ 

الَّذِینَ آمَنُوا وَکَانُوا یَتَّقُونَ

ﻫﻤﺎﻧﺎﻥ ﻛﻪ ﺍﻳﻤﺎﻥ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﻭ ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎﺭﻱ ﻭﺭﺯﻳﺪﻩ ﺍﻧﺪ 

۳۴ _ صبر و خویشتن داری (تقوا)

قرآن کریم صبر را یکی از ویژگی های مهم خویشتن داران معرفی کرده است .

در آیه ۱۷۷ سوره بقره و آیه ۱۷ سوره آل عمران به این ویژگی متقین اشاره شده .

به طور کلی صبر در قرآن بسیار سفارش شده است .

-----------------------------------

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِیمِ

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ ﴿۱۵۳﴾

اى کسانى که ایمان آورده‏ اید از صبر و نماز یارى جویید زیرا خدا با صابران است (۱۵۳)

----------------------------------

وَالَّذِینَ صَبَرُوا ابْتِغَاءَ وَجْهِ رَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلَانِیَةً وَیَدْرَءُونَ بِالْحَسَنَةِ السَّیِّئَةَ أُولَئِکَ لَهُمْ عُقْبَى الدَّارِ ﴿۲۲﴾

و کسانى که براى طلب خشنودى پروردگارشان صبوری کردند و نماز برپا داشتند و از آنچه روزیشان دادیم نهان و آشکارا انفاق کردند و بدى را با نیکى مى‏ زدایند ایشان راست فرجام خوش سراى باقى (۲۲)

-----------------------------------

لَیْسَ الْبِرَّ أَنْ تُوَلُّوا وُجُوهَکُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَکِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ وَالْمَلَائِکَةِ وَالْکِتَابِ وَالنَّبِیِّینَ وَآتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِی الْقُرْبَى وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاکِینَ وَابْنَ السَّبِیلِ وَالسَّائِلِینَ وَفِی الرِّقَابِ وَأَقَامَ الصَّلَاةَ وَآتَى الزَّکَاةَ وَالْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُوا وَالصَّابِرِینَ فِی الْبَأْسَاءِ وَالضَّرَّاءِ وَحِینَ الْبَأْسِ أُولَئِکَ الَّذِینَ صَدَقُوا وَأُولَئِکَ هُمُ الْمُتَّقُونَ ﴿۱۷۷﴾

نیکوکارى آن نیست که روى خود را به سوى مشرق و [یا] مغرب بگردانید بلکه نیکى آن است که کسى به خدا و روز بازپسین و فرشتگان و کتاب [آسمانى] و پیامبران ایمان آورد و مال [خود] را با وجود دوست داشتنش به خویشاوندان و یتیمان و بینوایان و در راه‏ماندگان و گدایان و در [راه آزاد کردن] بندگان بدهد و نماز را برپاى دارد و زکات را بدهد و آنان که چون عهد بندند به عهد خود وفادارانند و در سختى و زیان و به هنگام جنگ صبورند آنانند کسانى که راست گفته‏ اند و آنان همان خویشتن داران اند (۱۷۷)

بقره

----------------------------------

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِیمِ

زُیِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاءِ وَالْبَنِینَ وَالْقَنَاطِیرِ الْمُقَنْطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَیْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالْأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ ذَلِکَ مَتَاعُ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَاللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الْمَآبِ ﴿۱۴﴾

دوستى خواستنیها[ى گوناگون] از زنان و پسران و اموال فراوان از زر و سیم و اسب‏هاى نشاندار و دامها و کشتزار[ها] براى مردم آراسته شده [لیکن] این جمله مایه تمتع زندگى دنیاست و [حال آنکه] فرجام نیکو نزد خداست (۱۴) 

قُلْ أَؤُنَبِّئُکُمْ بِخَیْرٍ مِنْ ذَلِکُمْ لِلَّذِینَ اتَّقَوْا عِنْدَ رَبِّهِمْ جَنَّاتٌ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا وَأَزْوَاجٌ مُطَهَّرَةٌ وَرِضْوَانٌ مِنَ اللَّهِ وَاللَّهُ بَصِیرٌ بِالْعِبَادِ ﴿۱۵﴾

بگو آیا شما را به بهتر از اینها خبر دهم براى کسانى که خویشتن داری پیشه کرده‏ اند نزد پروردگارشان باغهایى است که از زیر [درختان] آنها نهرها روان است در آن جاودانه بمانند و همسرانى پاکیزه و [نیز] خشنودى خدا [را دارند] و خداوند به [امور] بندگان [خود] بیناست (۱۵) 

الَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا إِنَّنَا آمَنَّا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ ﴿۱۶﴾

همان کسانى که مى‏ گویند پروردگارا ما ایمان آوردیم پس گناهان ما را بر ما ببخش و ما را از عذاب آتش نگاه دار (۱۶)

الصَّابِرِینَ وَالصَّادِقِینَ وَالْقَانِتِینَ وَالْمُنْفِقِینَ وَالْمُسْتَغْفِرِینَ بِالْأَسْحَارِ ﴿۱۷﴾

[اینانند] صابران و راستگویان و فرمانبرداران و انفاق‏ کنندگان و آمرزش ‏خواهان در سحرگاهان (۱۷)

آل عمران 

---------------------------------

تِلْکَ مِنْ أَنْبَاءِ الْغَیْبِ نُوحِیهَا إِلَیْکَ مَا کُنْتَ تَعْلَمُهَا أَنْتَ وَلَا قَوْمُکَ مِنْ قَبْلِ هَذَا فَاصْبِرْ إِنَّ الْعَاقِبَةَ لِلْمُتَّقِینَ ﴿۴۹﴾

این از خبرهاى غیب است که آن را به تو وحى مى ‏کنیم پیش از این نه تو آن را مى‏ دانستى و نه قوم تو پس صبر کن که فرجام [نیک] از آن خویشتن داران است (۴۹)

هود

۳۳ _ ارجمند ترین انسان نزد خداوند

ارجمند ترین انسان ها نزد خداوند خویشتن دار ترین آن ها است .

---------------------------------

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِیمِ

یَا أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَأُنْثَى وَجَعَلْنَاکُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاکُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ خَبِیرٌ ﴿۱۳﴾

اى مردم ما شما را از مرد و زنى آفریدیم و شما را ملت ملت و قبیله قبیله گردانیدیم تا با یکدیگر شناسایى متقابل حاصل کنید در حقیقت ارجمندترین شما نزد خدا خویشتن دار ترین شماست بى‏ تردید خداوند داناى آگاه است (۱۳)

حجرات

31 _ رابطه ی پرستش خداوند با تقوا (خویشتن داری)

طبق آیه 21 سوره بقره ، پرستش خداوند موجب می شود انسان خویشتن دار شود .

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

یَا أَیُّهَا النَّاسُ اعْبُدُوا رَبَّکُمُ الَّذِی خَلَقَکُمْ وَالَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ ﴿۲۱﴾

اى مردم پروردگارتان را که شما و کسانى را که پیش از شما بوده‏ اند آفریده است پرستش کنید باشد که به خویشتن داری گرایید (۲۱)

۱۹ _ آیاتی راجع به نفس و کنترل نفس

آیاتی درباره نفس را می بینید ، در بعضی از آن ها اشاراتی به کنترل نفس شده ، که همان تقوا ، یا خویشتن داری است .

به نام خدا

وَأَمَّا مَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ وَنَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوَى ﴿۴۰﴾

و اما کسی که از مقام و منزلت پروردگارش ترسیده و نفس را از هوا و هوس بازداشته است؛ (۴۰) 

فَإِنَّ الْجَنَّةَ هِیَ الْمَأْوَى ﴿۴۱﴾

----------------------------------

فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ وَاسْمَعُوا وَأَطِیعُوا وَأَنْفِقُوا خَیْرًا لِأَنْفُسِکُمْ وَمَنْ یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ﴿۱۶﴾

پس تا مى‏ توانید از خدا پروا بدارید و بشنوید و فرمان ببرید و مالى براى خودتان [در راه خدا] انفاق کنید و کسانى که از خست نفس خویش مصون مانند آنان رستگارانند (۱۶)

----------------------------------

وَمَا أُبَرِّئُ نَفْسِی إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلَّا مَا رَحِمَ رَبِّی إِنَّ رَبِّی غَفُورٌ رَحِیمٌ ﴿۵۳﴾

من خود را از گناه تبرئه نمی کنم؛ زیرا نفس طغیان گر، بسیار به بدی فرمان می دهد مگر زمانی که پروردگارم رحم کند؛ زیرا پروردگارم بسیار آمرزنده و مهربان است. (۵۳)

یوسف

----------------------------------

یَا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ﴿۲۷﴾

ای جان آرام گرفته و اطمینان یافته! (۲۷) 

ارْجِعِی إِلَى رَبِّکِ رَاضِیَةً مَرْضِیَّةً ﴿۲۸﴾

به سوی پروردگارت در حالی که از او خشنودی و او هم از تو خشنود است، باز گرد. (۲۸)

الفجر

----------------------------------

وَلِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ لِیَجْزِیَ الَّذِینَ أَسَاءُوا بِمَا عَمِلُوا وَیَجْزِیَ الَّذِینَ أَحْسَنُوا بِالْحُسْنَى ﴿۳۱﴾

و آنچه را در آسمان ها و آنچه را در زمین است، فقط در سیطره مالکیّت و فرمانروایی خداست، تا کسانی را که مرتکب گناه شده اند، همان گناهانشان را به آنان کیفر دهد، و کسانی را که کار نیک کرده اند، همان کار نیکشان را به آنان پاداش دهد. (۳۱)

 الَّذِینَ یَجْتَنِبُونَ کَبَائِرَ الْإِثْمِ وَالْفَوَاحِشَ إِلَّا اللَّمَمَ إِنَّ رَبَّکَ وَاسِعُ الْمَغْفِرَةِ هُوَ أَعْلَمُ بِکُمْ إِذْ أَنْشَأَکُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَإِذْ أَنْتُمْ أَجِنَّةٌ فِی بُطُونِ أُمَّهَاتِکُمْ فَلَا تُزَکُّوا أَنْفُسَکُمْ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنِ اتَّقَى ﴿۳۲﴾

کسانی که از گناهان بزرگ و زشت کاری ها جز لغزش های کوچک دوری می کنند [مورد آمرزش اند] یقیناً آمرزش پروردگارت گسترده و وسیع است. او به شما از هنگامی که شما را از زمین به وجود آورد و از هنگامی که در شکم مادرانتان جنین بودید، داناتر است؛ پس خودستایی نکنید. او به کسی که خویشتن داری پیشه کرده است، آگاه تر است. (۳۲)

النجم

----------------------------------

ذَلِکَ بِأَنَّ اللَّهَ لَمْ یَکُ مُغَیِّرًا نِعْمَةً أَنْعَمَهَا عَلَى قَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ وَأَنَّ اللَّهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ ﴿۵۳﴾

این [کیفر سخت] به سبب این است که خدا بر آن نیست که نعمتی را که به قومی عطا کرده [به عذاب و نقمت] تغییر دهد تا زمانی که آنان آنچه را در خود [از عقاید حقّه، حالات پاک و اخلاق حسنه ای که] دارند [به کفر، شرک، عصیان و گناه] تغییر دهند؛ و یقیناً خدا شنوا و داناست. (۵۳)

الأنفال